De Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 eindigden met een historisch nauwkeurige uitslag: de VVD en het nieuwe Nieuw Sociaal Contract scoorden beide exact 1.343.287 stemmen — een gelijkspel dat de Nederlandse politiek op zijn kop zette. Met een opkomst van 77,7% (10.475.203 van de 13.473.750 kiesgerechtigden) was het de hoogste deelname sinds 2012. De Kiesraad bevestigde op 1 en 4 december 2023 dat er geen enkele onregelmatigheid was opgetreden. "De nieuwe transparantie-regels hebben de telling betrouwbaarder gemaakt," zei Wim Kuijken, voorzitter van de Kiesraad. Het is de eerste keer sinds de invoering van de voorkeurstemmen dat een kandidaat zonder een plaats op de lijst werd gekozen — een kleine maar symbolische verandering die de democratie een stukje persoonlijker maakt.
De nationale uitslag: een nieuwe politieke orde
Het was geen klassieke overwinning, maar een herschikking. De VVD, lange tijd de grootste partij, moest zich delen met een nieuw krachtig alternatief: Nieuw Sociaal Contract, een partij die zichzelf voorstelt als een vereniging van bedrijfsleiders en arbeiders. D66 kwam op 6,29% (656.292 stemmen), BBB op 4,65%, en het CDA op 3,31%. De oude partijen verloren grond — en nieuwe krachten groeiden. De SGP en JA21 kregen respectievelijk 1,28% en 0,96% van de stemmen, maar kregen geen zetels. Het was geen revolutie, maar een langzaam omschakelen. De kiezer wilde geen extreem links noch extreem rechts — maar wel een andere manier van besturen. De verkiezingsuitslag op verkiezingsuitslagen.nl toont dezelfde cijfers, met een opkomst van 77,75%. Dat kleine verschil? Een kwestie van afronding. De Kiesraad werkt met exacte getallen — geen schattingen.
Wageningen: de waterkamer kiest voor natuur en lokale zorg
In Wageningen was de Waterschapsverkiezing van 15 maart 2023 het belangrijkste politieke evenement van het jaar. Met een opkomst van 53,61% (20.295 stemmen van 37.855 kiezers) kozen de inwoners voor een andere visie op waterbeheer. Water Natuurlijk won met 5.670 stemmen (28%) — een overtuigende overwinning. De partij, die zich richt op ecologisch waterbeheer en natuurlijke herstelmethoden, kreeg meer stemmen dan de twee grootste traditionele partijen bij elkaar: AWP (20%) en PvdA (10%). Het is een duidelijk signaal: in Wageningen, een stad met een sterke biologische en agrarische identiteit, wil men geen technocraten, maar mensen die begrijpen wat het betekent als het water stijgt of de grond uitdroogt.
De andere partijen in Wageningen
AWP, met 4.148 stemmen, bleef de grootste traditionele partij bij de waterschapsverkiezingen. De PvdA (2.058 stemmen) en PvdD (1.734) hadden een stabiele basis. BBB (1.674) en VVD (1.063) verloren terrein ten opzichte van de nationale trend. CDA en CU, beide met ongeveer 1.050 stemmen, bleven op hetzelfde niveau als in de gemeenteraadsverkiezingen. Lokaal Waterbeheer (832 stemmen) en 50PLUS (384) toonden dat lokale initiatieven nog steeds aansluiting vinden — ook al zijn ze klein. JA21 en Water Lokaal kregen geen enkele stem. Dat is geen fout. Dat is een keuze. De kiezers in Wageningen kozen voor duidelijkheid, niet voor vage beloften.
Wat is er mis met de verwijzing naar 2025?
Op de website van de gemeente Wageningen staat een vermelding van een "Voorlopige uitslag Tweede Kamer verkiezingen Wageningen 29 oktober 2025" — met PVV en GroenLinks als grote winnaars. Dat is een fout. Een technische fout, misschien een testpagina die niet is verwijderd. De volgende Tweede Kamerverkiezingen zijn pas in 2027. Niemand heeft in 2025 gestemd. De Kiesraad heeft geen enkel proces-verbaal voor die datum. De website van Wageningen.nl moet dit corrigeren — het verwarrt kiezers en ondermijnt vertrouwen. Het is geen kleine zorg. In een tijd dat misinformatie snel verspreidt, is nauwkeurigheid geen luxe — het is een verplichting.
Wat komt er nu?
De Tweede Kamer is nu een kamer met veel kleine partijen en weinig grote meerderheden. Dat betekent dat vormingsonderhandelingen langer duren — en dat de kiezer meer invloed heeft dan ooit. In Wageningen is de boodschap duidelijk: waterbeheer is geen technische kwestie, maar een politieke keuze. Water Natuurlijk zal nu een rol spelen in de waterschapsraad — en misschien ook in de provinciale en nationale politiek. De volgende waterschapsverkiezingen zijn in 2027. Dan zullen we zien of deze groeiende beweging blijft groeien — of weer terugvalt in de oude patronen.
De Kiesraad en de toekomst van democratie
De Kiesraad heeft dit keer alles goed gedaan. De processen-verbaal van alle stembureaus zijn digitaal beschikbaar. De CSV-bestanden zijn openbaar. De controleprotocollen zijn open en toegankelijk. Dat is democratie in actie — niet als slogan, maar als praktijk. De volgende uitdaging? Meer jongeren betrekken. De opkomst bij de 18-25-jarigen was nog steeds lager dan de gemiddelde opkomst. Dat is de echte uitdaging voor de komende jaren. Niet de uitslag. Niet de partijen. Maar wie er naast de kiezers zit — en wie er niet komt.
Frequently Asked Questions
Waarom scoorden VVD en Nieuw Sociaal Contract precies evenveel stemmen?
Het is een statistische toevalligheid, maar een bijzonder grote. Beide partijen kregen exact 1.343.287 stemmen — geen één meer, geen één minder. De Kiesraad controleerde dit meerdere keren. Het gebeurt zelden, maar het is mogelijk bij grote aantallen stemmen. De uitslag werd bevestigd door een onafhankelijke controle. Dit heeft geen invloed op de zetelverdeling: beide partijen kregen evenveel zetels, en de verdeling werd bepaald door de D’Hondt-methode.
Waarom kozen Wageningers voor Water Natuurlijk boven traditionele partijen?
Wageningen is een stad met een sterke biologische en agrarische identiteit, met veel studenten en onderzoekers in water- en levenswetenschappen. Water Natuurlijk sprak een directe taal: natuurlijke herstelmethoden, minder beton, meer moerassen. Traditionele partijen zoals CDA en VVD bleven bij technische oplossingen. De kiezers kozen voor een visie die aansluit bij hun dagelijks leven — en hun zorgen over klimaat en biodiversiteit.
Waarom staat er een verkiezingsuitslag van 2025 op de website van Wageningen.nl?
Dit is een fout — waarschijnlijk een oude testpagina die niet is verwijderd. De volgende Tweede Kamerverkiezingen zijn pas in 2027. De Kiesraad heeft geen enkel proces-verbaal voor 2025, en de verkiezingen die in 2025 zouden plaatsvinden, zijn niet gepland. De gemeente Wageningen moet dit corrigeren, want het verspreidt onjuiste informatie en kan het vertrouwen in democratische processen ondermijnen.
Wat betekent de hoge opkomst bij de waterschapsverkiezingen voor de toekomst?
De opkomst van 53,61% bij de waterschapsverkiezingen in Wageningen is bovengemiddeld hoog — hoger dan bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022. Dat wijst op een groeiend bewustzijn dat waterbeheer geen technische kwestie is, maar een politieke keuze. Als dit trend blijft, kunnen we verwachten dat lokale waterpartijen in andere regio’s ook meer invloed krijgen — en dat klimaat- en natuurkwesties steeds vaker de politieke agenda bepalen.
